Recreatieoord Hoek van Holland, ook wel 'De houten kampeerstad van Rotterdam aan zee genoemd', is het oudste vakantiepark van Nederland. Het bestaat in 2023 honderd jaar.

Veel mensen in Rotterdam weten wel dat het Recreatieoord een complex is met veel houten vakantiehuisjes, bestaande uit het 'oude' en het 'nieuwe kamp'. Maar niet iedereen is op de hoogte van haar geschiedenis. Die begon officieel in 1923. Sindsdien heeft het een geheel eigen karakter gekregen. Het Recreatieoord heeft deel uitgemaakt van de levens van duizenden, voornamelijk Rotterdamse recreanten. Onvergetelijke zomers beleefden ze er.

Oprichting kampeerterrein
Vanaf 1921 kon men een vergunning aanvragen om te kamperen in Hoek van Holland. Hierdoor konden de mensen langer in de buurt van het strand vertoeven en hoefden ze 's avonds niet naar huis te reizen.

In 1923 richtte de gemeente Rotterdam achter het Stille Strand in het noordelijke deel van Hoek van Holland een kampeerterrein in. Hier werden de tenten samengebracht. Op dit stuk grond kregen de kampeerders een plaats toegewezen door een agent.

De linnen tenten, in allerlei verschillende types, stonden kriskras door elkaar. Maar het duurde niet lang voordat iemand het idee kreeg om tussen de tenten een houten huisje op te trekken. Het gevolg hiervan was dat het terrein, waar eerder voornamelijk tenten en enkele zeer bescheiden huisjes stonden, herhaaldelijk werd vergroot.

Zo veranderde de vorm van het kampeerterrein sterk. De kampeerders van enkele dagen waren vaste kampbewoners geworden met een tent, maar veel vaker een houten huisje als seizoensverblijf. Met een huisje waren de kampeerders immers minder afhankelijk van de weersinvloeden geworden. Ook op een regenachtige of winderige dag konden ze hun vrije tijd in de Hoek doorbrengen, elkaar wijsmakend dat het 'niks koud' was. De huisjes kwamen in straatjes naast elkaar te staan, netjes gerangschikt langs de rooilijn.

Het weiland met linnen tenten van de periode rond 1923 groeide uit tot een houten kampeerstad van een paar honderd huisjes en een tentenkamp. In het hoogseizoen barstte die stad uit haar voegen barstte en 's winters was hij helemaal leeg. Er waren een eigen winkelstraat, een politiepost met eerste hulp, een publieke telefoon, een goederendienst, postbestelling, brandblusmateriaal, wc's, gas, waterkranen en houten elektriciteitspalen voor de verlichting in de straatjes.

Duitsers
Zo leek alles op het kampeerterrein op de oude voet door te gaan. Maar het liep anders. Op de hoogtijdagen van het kampeerterrein brak de Tweede Wereldoorlog uit.

Vanaf 1940 gebruikten de Duitsers het kampeerterrein als schootsveld voor de kazematten. Ook deed het dienst als schijnmijnenveld. Om de vijand te misleiden en de illusie te wekken dat er mijnen lagen, bakenden ze het af met prikkeldraad en waarschuwingsborden.

In het voorjaar van 1946 konden de kampeerders hun vertrouwde terrein in Rotterdam aan zee weer opzoeken. Van de kampeerstad van de jaren dertig was echter niets meer over. Bovendien liep een deel van een tankgracht (ongeveer twintig meter breed en vier meter diep) dwars door het gebied van het nieuwe kampeerterrein in aanleg. De Duitsers verbruikten de onderdelen van de huisjes als brandhout voor de bunkerkachels en de schuttersputten.

Hout, glas en het zink voor de daken waren na de Tweede Wereldoorlog zo schaars dat het lastig was om een nieuw kampeerhuisje te bouwen. Daarom begonnen de kampeerders 'opnieuw'in tenten en tenthuisjes.

In de winter van 1951-1952 mochten 490 geheel houten huisjes voor het eerst blijven staan. In de daarop volgende winter waren dat er al 688 en in de winter daarna 778 huisjes. Eindelijk, het tijdperk van afbreken, opslaan en weer opbouwen was voorbij! Het voelde als een bevrijding.

Doordat ze hun huisjes niet meer hoefden te ontmantelen vervingen de huisjeseigenaren ze of bouwden ze hun tenthuisje om tot een geheel houten huisje. Zo daalde het aantal tenthuisjes en steeg het aantal geheel houten huisjes, die ook steeds beter van kwaliteit werden. Ook kregen de kampeerders toestemming om een tuintje aan te leggen.

Kampeerstad
Sinds de oprichting van het nieuwe terrein in 1951 was de Rotterdamse kampeerkolonie flink gegroeid en behoorde het kampeerterrein tot de grootste en modernste van het land. Schattingen over de bezetting op drukke dagen in de jaren vijftig en zestig varieerden van vierduizend tot zevenduizend bewoners.

Door het ruimtegebrek bleef het aantal huisjes in de jaren zestig echter steken op een aantal tussen negenhonderd en duizend. Daar kwamen de 150 tenten van het tentenkamp nog bij.

Met de aansluiting van de huisjes op riolering, waterleiding en aardgas in de jaren zestig werd opnieuw een grote stap gezet in de ontwikkeling van het kampeerterrein. Die ontwikkeling werd vervolgens versterkt door de vrije zaterdag en de toename van de mobiliteit door het feit dat steeds meer mensen een auto hadden.

In plaats van kamperen was het nog meer dan voorheen wonen geworden. Of beter gezegd: recreëren. Dat bleek ook uit de naamgeving, want op 1 maart 1966 kwam de naam 'Recreatieoord' officieel in de plaats van 'Kampeerterrein'. In de volksmond bleef het daarentegen gewoon 'het kamp' en 'huisjeskamp'.

Overwinning
In 2008 viel het geliefde oord bijna in handen van een commerciële projectontwikkelaar. Maar op donderdag 17 juli van dat jaar behaalden de gepassioneerde bewoners hun overwinning. Op die dag waren ze met velen naar het Rotterdamse stadhuis gekomen, waar de gemeenteraad een streep trok door de verkoop aan een particuliere investeerder.

In 2015 hield de gemeente Rotterdam een enquête over de toekomst van het Recreatieoord. Maar liefst 96,9 procent sprak de wens uit dat het beheer en eigendom van het kamp ook in de toekomst in handen zouden blijven van de gemeente.

Sindsdien volgden meerdere verkooppogingen, die zich voornamelijk op de achtergrond afspeelden. Door de opstelling van de wethouders en de trend die later 'Verroompottisering' genoemd zou worden, vormden de verkoopplannen een van de grootste bedreigingen in de geschiedenis van het Recreatieoord.

Maar ook de tegenstand van de recreanten was massaal en sterk. Nooit eerder was er zoveel media-aandacht voor het Recreatieoord. Uiteindelijk wisten de recreanten de verkoop met een hausse aan acties en publiciteit te voorkomen, mede met hulp van de Ombudsman. Op 3 februari 2022 stemde de Rotterdamse gemeenteraad unaniem tegen de verkoop aan een commerciële marktpartij.

Momenteel (2023) werkt een door de recreanten opgerichte coöperatieve vereniging aan de uitvoering van een aangenomen raadsbesluit, om de grond van het honderdjarige park in erfpacht te krijgen van de gemeente Rotterdam. De vereniging stelt vervolgens een professionele beheerder aan.

Cultureel Erfgoed Rotterdam
Dankzij haar rijke culturele geschiedenis is het Recreatieoord benoemd tot Immaterieel Erfgoed, Echt Rotterdams Erfgoed en maakt het deel uit van de Canons van Zuid-Holland.

Leuk weetje: vele bekende Nederlanders vertoefden op het Recreatieoord. Zo schreef André Hazes sommige liedjes gewoon in de tuin van zijn zomerhuisje. Wim Jansen verbleef vaak in het huisje met de wit-rode gevelaccenten en kleine vierkante raampjes. Andere bekende recreanten waren onder meer Coen Moulijn, John de Wolf, Jaap Valkhoff en André van Duin die hier geïnspireerd door het uitzicht zijn artiestennaam verzon.

Recreatieoord Hoek van Holland in Miniworld Rotterdam
De maquette van Recreatieoord Hoek van Holland is er gekomen dankzij een crowdfundingsactie waaraan velen (ook niet-recreanten) hebben deelgenomen. Op basis van foto's van de echte huisjes gingen onze bouwers aan de slag met proefmodellen. Op een bodemplaat zetten ze paden en afgebakende locaties af voor de huisjes, de caravans en de andere gebouwen die op het terrein te vinden zijn. We moesten ons Recreatieoord inbouwen in een bestaand stukje van de miniatuurwereld. Hierdoor kreeg het noodgedwongen een iets andere toegang dan het echte, want daar hoeven de recreanten niet door een tunneltje om op het terrein te komen. Op 24 november 2021 werd Recreatieoord Hoek van Holland feestelijk onthuld door onder anderen John Buijsman, beter bekend als de 010-Sherriff.

Wilt u meer weten van de bouw van de maquette? Kijk dan hier:

• Begin van de bouw
• De bouw en plaatsing in vogelvlucht