Hij was een aandachttrekker van formaat in onze stand in de Modelbouwshow, het onderdeel van 'Dordt in Stoom' waar we eind mei aan deelnamen. We bedoelen natuurlijk onze maquette van 'Castle Stalker', hierboven links op de foto. Onze collega's van het modelbouwatelier hebben de maquette 'met frisse tegenzin' van zijn plek in ons Schotland afgehaald en in de speciaal ervoor gemaakte transportkist geladen. Ze hebben zelfs de bodem van de kist nog van 'water' voorzien, zodat de sokkel van de maquette nog duidelijker een eilandje is. Ook het origineel staat op zo'n eilandje.

Een van onze elektronica-experts had het gebouw nog voorzien van verlichting. Binnen branden in diverse vertrekken lampen en zijn er flakkerende 'haardvuren' te zien en aan de buitenkant verlichten heel kleine ledspotjes de muren. Dat konden we op de beurs niet laten zien: er was daar geen 'dag/nacht-cyclus' zoals in onze miniatuur-wereld…

Na afloop van de beurs is de maquette weer teruggeplaatst, tussen de Forth Bridge en het Falkirk Wheel en weer aangesloten op de elektriciteitsvoorziening. Hij blijft voortaan ook op die plek: de maquette is eigenlijk te kwetsbaar om steeds maar weer weggehaald en weer teruggeplaatst te worden. Omdat we op beurzen toch graag een maquette bij ons hebben om te vertellen over bouwtechnieken en materialen (en de kennis en kunde van de mensen van ons modelbouwatelier!), gaan onze modelbouwers een speciale 'beurs-maquette' bouwen. Zij blij, wij blij, om maar te zwijgen van de bewoners van Castle Stalker…

Op de foto van Castle Stalker kunt u achter de zeilboten een nieuwe aanwinst zien. Die ziet u hier in volle glorie: de Hydro-elektrische Energiecentrale van Loch Sloy. Het origineel ligt op de westelijke oever van Loch Lomond, tussen het aan Loch Lomond gelegen gehucht Inveruglas en Loch Sloy, een klein meertje dat vooral wordt gevoed door regen (er valt gemiddeld maar liefst 3 meter per jaar…) en dat 280 meter boven Loch Lomond ligt.

Water liep al uit Loch Sloy naar beneden door een smalle kloof en het was relatief eenvoudig om daar een dam te bouwen. De foto rechts toont de echte dam; hij staat in het klein ook bij ons, vrijwel tegen het plafond van de Groot-Brittannië-kelder aan en noodgedwongen veel minder hoog boven de centrale dan in het echt.

Het grootste probleem bij de bouw van het complex (die startte tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog) was het vinden van arbeidskrachten: in 1944-1945 waren die heel dun gezaaid. Een groot deel van het complex is aangelegd door Duitse krijgs-gevangenen. Ook dat is bij onze maquette wezenlijk anders…

Op de foto hieronder ziet u hoe steeds meer details van Schotland worden ingevuld. Er verschijnen huizen, auto's en een enkele ruiter op de weg boven de kade langs Loch Lomond, terwijl op de kade zelf wandelaars van het mooie weer genieten (in onze miniatuurwereld regent het nooit - en enkele waterleidingbreuk daargelaten…) en een versnapering kopen aan een kraampje.

Deze foto is genomen tussen 1 juni 1878 en 28 december 1879. Hij toont de eerste Tay Bridge, een treinbrug met één spoor tussen de plaatsen Dundee en Wormit in Fife. De brug verving de 'trein-veerboot' die over de Firth of Tay heen en weer voer. Hij was (om kosten te besparen, zei men) opgebouwd uit tralieliggers, die werden ondersteund door ijzeren pijlers met kolommen van gietijzer en smeedijzeren kruisverstevigingen. De brug werd officieel geopend op 1 juni 1878. Helaas stortte hij in tijdens een storm op 28 december 1879, terwijl er een passagierstrein van de North British Railway (NBR) overheen reed. Niemand overleefde dit ongeluk. Nader onderzoek wees uit dat bij het ontwerp van de brug te weinig rekening was gehouden met harde wind.

Een paar jaar later startte de bouw van een nieuwe brug, pal naast de resten van de oude (die op de foto hiernaast nog te zien zijn). Deze tweede Tay Bridge is bijna 4,5 km lang, heeft twee railsporen en is officieel geopend in 1887, nadat er een reeks intensieve testen was uitgevoerd. In 2003 heeft hij een opknapbeurt ondergaan die vanwege de omvang en complexiteit een 'British Construction Industry Engineering Award' heeft gekregen.

Ook in onze miniatuurwereld hebben we een plekje weten in te ruimen voor deze – gezien zijn historie – gedenkwaardige brug, zij het dat we maar ruimte hebben voor een héél klein stukje - en hij valt ook nogal in het niet naast zijn rode 'monstercollega', de beroemde Forth Bridge. Daar ligt hij gezien vanuit de bezoekersruimte achter. U kunt hem helaas alleen goed zien als u een rondleiding 'Achter de schermen' boekt!

De grens van het Romeinse rijk werd op de Britse eilanden gemarkeerd door een stenen muur met een aantal fortificaties: Hadrian's Wall. Ook in onze miniatuurwereld gaat die een fysieke barrière vormen tussen Engeland en Schotland: de eerste stenen zijn gelegd (al zijn ze in het nog maagdelijk witte gips heel moeilijk te zien…).

Het Falkirk Wheel is al eerder genoemd in deze verslagen, en terecht natuurlijk. U hebt kunnen lezen dat de scheepslift zelf de 24 meter van het Roughclyde Aqueduct naar het bassin beneden overspant. Om echter het Forth and Clyde Canal te bereiken, moet men alsnog aan de noordkant van het bassin een tweetal sluizen passeren. Die sluizen zijn nu ook gebouwd bij onze maquette, net als de aanlegsteigers in het bassin zelf. Zo zijn we weer een stapje dichter bij de exacte weergave van de werkelijkheid gekomen!

In de hoek van de 'Groot-Brittannië-kelder' is de stad Edinburgh aan het groeien. Er staan al aardig wat gebouwen, zoals u op de foto hieronder kunt zien. Een aantal daar-van is al voorzien van verlichting. Vooraan herkent u – als u deze Bouwverslagen trouw en nauwgezet leest, althans – het witte gebouw waarin Edinburghs oudste pub, The White Hart Inn, is gevestigd (zie het Bouwverslag van januari 2024). Het hoge, bruine gebouw in het midden is het pand 14 Cockburn Street, waarover we vertelden in het Bouwverslag van november 2023.

Al in het Bouwverslag van november 2022 (!) berichtten we dat onze modelbouwer was begonnen met de bouw van de maquette van een volgend Schots kasteel (Eilean Donan Castle was vrijwel klaar): Dunnottar Castle. Dat heeft door allerlei oorzaken een tijd stilgelegen, maar gelukkig heeft hij de draad nu weer opgepakt!

Op de foto hierboven is een studie te zien waarbij de 'gebouwen' zijn gemaakt van stukken polystyreen. Als het totaalplaatje klopt, kunnen die vervangen gaan worden door 'echte' gebouwen – al verdienen ze die naam niet: het kasteel is in de afgelopen eeuwen heel wat keren het centrum van gewapende conflicten en zelfs oorlogen geweest die de nodige schade hebben aangericht. Daardoor zijn er tegenwoordig van het eigenlijke kasteel alleen nog maar ruïnes te zien.

De gevels zijn gemaakt van mdf-plaatmateriaal van 1,5 en 2 mm dik.

Het feit dat er vrijwel alleen nog maar ruïnes staan, heeft een voordeel: we hoeven maar een paar daken te maken… Het heeft echter ook een nadeel: nu moet niet alleen de buitenkant, maar ook de binnenkant van de muren van een steenprofiel worden voorzien! Dat doen we met polystyreen van 3 mm dik, op maat gesneden in de laser-snijmachine, die er ook het steenprofiel heeft ingebrand.

Een collega-modelbouwer heeft een handje geholpen bij het vastlijmen van die geveldelen op de mdf-gevels. De foto's van het echte kasteel zijn daar een onmisbaar hulpmiddel bij.

Op de foto rechts staat de basisvorm van de entree van het kasteel (de twee schuin op elkaar staande, met polystyreen beplakte gebouwtjes), dat als een 'inzetstuk' in de maquette geplaatst wordt. De ondergrond is hier alleen nog maar een stuk dun gaas dat in de juiste vorm is geplooid.

Het geheel ziet er al heel anders uit als de gevels van de gebouwen in de juiste basiskleur zijn geschilderd en op het gaas een laagje gips is aangebracht, dat ook in diverse tinten bruin een rotsachtige kleur heeft gekregen.

Met de juiste hoeveelheid groen en geel strooisel zijn we weer een stap verder op weg naar een natuurgetrouw eindresultaat.

Het inzetstuk is met gebouwen en al op zijn plaats gezet in de 'rots', die de basis is van het kasteel. Het staat aan de rechterkant, tussen het plateau waarop de ruïnes staan en de weg beneden. Dat we het – zoals wel vaker het geval is – op sommige plekken niet zo nauw nemen met de werkelijkheid, blijkt ook hier: bij het echte Dunnottar Castle loopt beslist geen spoorlijn door de berg waarop de ruïnes staan…

De foto rechts laat nog meer vorderingen zien: met pleistergips is de ruimte rond het inzetstuk aangesmeerd. Ook rond de gevels is een extra modellering met hetzelfde materiaal aangebracht.

Daarna heeft onze modelbouwer de nieuwe gipslaagjes geschilderd in de basiskleur, zodat die een meer 'rotsachtig' karakter hebben gekregen. Daarmee is het geheel klaar voor de volgende stap: het aanbrengen van strooisel.

Op 17 mei werd er een forse kist bezorgd bij ons. Die bevatte een gloednieuwe laser-snijmachine. De oude had het na jaren trouwe dienst en zéér intensief gebruik helaas opgegeven en omdat we bij het bouwen van maquettes tegenwoordig vrijwel helemaal afhankelijk zijn van de snelheid en vooral de exactheid van zo'n apparaat, moest er een nieuwe komen.

Na het uitpakken, op zijn plaats zetten, aansluiten op het elektriciteitsnet en de afzuiging en het uitvoeren van de andere handelingen die nodig zijn om een dergelijke machine aan het werken te krijgen, volgde de eerste 'proefsnijding'. Dat ging goed, maar, zo vertelde Dido Geluk, teamleider van ons modelbouwatelier: